Wybrane fragmenty z opowiadań „True Tales of American Life” i ich tłumaczenia – część 8

Z opowiadania Two Loves (Will Coffey)

In October 1977 I was twelve years old and nuts for both baseball and Colby (our swaggering, sophisticated black cat). One afternoon, those two loves collided eerily. Having tired of pitching tennis balls against the wall behind our driveway, I hoisted my Wiffle bat and began driving my four or five Spaldings back and forth across the yard. One by one, the balls became snared in the limbs of an old pear tree. Soon I was down to one surviving tennis ball – which finally surrendered to the same fate.

Propozycja tłumaczenia:

W październiku 1977 roku miałem bzika na punkcie baseballu i Colby’ego (naszego pyszałkowatego i wyrafinowanego kota). Pewnego popołudnia, te dwie miłości niespodziewanie się ze sobą zderzyły. Zmęczony odbijaniem piłeczek tenisowych o ścianę naszego garażowego podjazdu, chwyciłem za kij do gry w Wiffle, a po chwili moje cztery czy pięć piłek Spalding zaczęło latać w tą i spowrotem po podwórku. Jedna za drugą, wpadały w sidła gałęzi starej gruszy. Niedługo zostałem z tylko jedną ocalałą, która i tak ostatecznie poddała się temu samemu losowi co poprzednie piłki.

be nuts for sth – szaleć na punkcie czegoś, postradać zmysły dla czegoś, mieć bzika na punkcie czegoś

become snared – zostać uwięzionym, wpaść w pułapkę, wpaść w potrzask, wpaść sidła

be down to sth – pozostać jedynie z określoną ilością czegoś

surrender to – poddać się, oddać się, ulec

Z opowiadania Carolina (Kelly O’Neill)

He then noticed that I confided in my mule, Carolina, who came trotting over to see me whenever I went out to her pasture. She nuzzled up to me as I poured out my troubles into her huge, sympathetic ears. Pablo decided to capture my heart by using the mule as an intermediary.

Propozycja tłumaczenia:

I wtedy zauważył, że zwierzałam się mojej mulicy, Karolinie, która zawsze przybiegała galopem, aby mnie zobaczyć, gdy wychodziłam na jej pastwisko. Ocierała się o mnie, gdy ja wyrzucałam z siebie swoje problemy do jej wielkich, pełnych współczucia uszu. Pablo postanowił zdobyć moje serce używając muła jako pośrednika.

confide in sb – zwierzać się komuś, zaufać komuś, ufać komuś

trot over – truchtać, gnać, kłusować (szybki chód konia)

nuzzle up to sb – łasić się do kogoś, ocierać się o kogoś, trącać kogoś, tulić się do kogoś

pour out sb’s troubles – wyrzucać z siebie swoje problemy, otwarcie opowiadać komuś o swoich problemach, wylewać swoje smutki

capture sb’s heart – rozkochać kogoś w sobie, zdobyć czyjeś serce

Wybrane fragmenty z opowiadań „True Tales of American Life” i ich tłumaczenia część 7

Z opowiadania Python (Judith Beth Cohen)

After shooting his mouth off, Vic felt a powerful need for a relaxing distraction. His wife, Carrie, had insisted that snakes were her limit, but with her day job teaching and nighttime gigs playing saxophone, she was out a lot. Besides, she and the girls had really dug it when he’d brought the iguanas home.

Propozycja tłumaczenia:

Po wystrzępieniu języka, Vic odczuwał ogromną potrzebę, by oddać się uspokajającym rozrywkom. Jego żona, Carrie, upierała się, że węże nie wchodzą w grę, ale przy całodniowej pracy i wieczornych występach na saksofonie spędzała większość czasu poza domem. Ponadto kiedy przyniósł iguany do domu, ona i dziewczyny od razu je polubiły.

shoot one’s mouth off – rozpuścić język, strzępić język, paplać, wygadać coś komuś
to be sb’s limit – być nieakceptowalnym dla kogoś, być nieprzekraczalną granicą dla kogoś
dig it – polubić coś, zaakceptować coś, wyrazić aprobatę w stosunku do czegoś

Z opowiadania Pooh (Patricia L. Lambert)

Jack went satisfactorily berserk, so much so that I took him aside and filled him in before he could organize a lynch mob.

Propozycja tłumaczenia:

Jak wpadł w taki szał, że aż musiałem wziąć go na bok i wtajemniczyć w sytuację zanim zdążył zorganizować publiczny lincz.

go berserk – wpaść w szał, wściekać się
take sb aside – wziąć kogoś na bok, wziąć kogoś na stronę
fill sb in – informować kogoś o czymś, przekazać komuś informacje

Z opowiadania The Club Car (John Flannelly)

I gobbled down a ham-and-cheese sandwich, drank at least two bottles of coke, and then sat around for an hour or two trying to look cool as I thumbed through some magazines.

Propozycja tłumaczenia:

Wtrząchnąłem kanapkę z serem i szynką, popiłem przynajmniej dwoma butelkami coli, a potem siedziałem bezczynnie przez godzinę lub dwie, starając się dobrze wyglądać podczas kartkowania czasopism.

gobble down – pożreć, połykać
sit around – siedzieć bezczynnie
thumb through – kartkować, przekartowywać, wertować

I then wound up in the basement  of the hospital, where a maintenance man very carefully hacksawed the grate from my hand. Immensely relieved, I thanked him from the bottom of my heart.

Propozycja tłumaczenia:

A potem trafiłem do piwnicy szpitala, gdzie konserwator bardzo ostrożnie rozciął kratkę i uwolnił moją rękę, podziękowałem mu z głębi serca z uczuciem ogromnej ulgi.

wind up – zakończyć, skończyć, zlikwidować
to hacksaw sth – piłować coś piłką do metalu
thank from the bottom of one’s heart – dziękować z głębi serca, z całego serca

(Nie)znani tłumacze

Wielu z nas, czytając książkę zapomina o bardzo ważnej rzeczy- w przekładzie nigdy nie jest to dzieło jednego autora. Nad tekstem już raz napisanym przez oryginalnego twórcę wiele godzin, dni, tygodni czy nawet miesięcy siedzi nikt inny jak tłumacz, mozolnie starając się oddać sens czytanego tekstu, uwzględniając różne konteksty czy ukryte znaczenia. Często wiąże się to z wieloma kompromisami, delikatnymi nagięciami rzeczywistości, czy wprowadzaniem własnego stylu na łamy tłumaczonego tekstu. Niemniej jednak, należy zauważyć, że w obecnych czasach zawód tłumacza jest wyjątkowo niedoceniany. Warto więc przypomnieć kilka nazwisk tłumaczy, których styl wyjątkowo odznaczył się w kulturze literackiej.

Stanisław Barańczak – uznawany za przedstawiciela poznańskiej szkoły przekładu, ma na swoim koncie wiele tłumaczeń z języka angielskiego, rosyjskiego czy litewskiego. Jego własne publikacje dotyczą teorii przekładu. Przetłumaczył m.in. 150 wierszy E. E. Cummings’a oraz wiele prac autorstwa Williama Szekspira.

Zofia Chądzyńska – znana i ceniona popularyzatorka kultury iberoamerykańskiej, poza własną twórczością stworzyła również wiele przekładów dzieł takich autorów jak Jorge Luis Borges, Julio Cortázar czy Jean Reverzy.

Maria Skibniewska – tłumaczka głównie angielskojęzycznej i francuskojęzycznej literatury pięknej. Przełożyła na język polski około stu książek, choć najbardziej zasłynęła z  przekładów dzieł J. R. R. Tolkiena: Hobbita (wyd. 1960), Władcy Pierścieni (wyd. 1961-1963) i Silmarillionu (wyd. 1983).

Ryszard Turczyn – członek honorowy Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, ceniony za przekłady literatury niemieckiej i niderlandzkiej, którym z wielkim oddaniem poświęcał się już w czasach studiów. Tłumaczył dzieła takich autorów jak Erich von Däniken, Herbert Rosendorfer czy Simon Vestdijk.

Irena Tuwim – siostra Juliana Tuwima, ale także tłumaczka literatury dla dzieci i młodzieży. To dzięki niej możemy czytać w języku polskim książki takie jak Kubuś Puchatek (w której mocno zamanifestowała swoją wizję usuwając niektóre wątki, poprawiając elementy poetyckie czy zmieniając imię głównego bohatera), Mary Poppins bądź Pięcioro dzieci i „coś”.

Tłumacze przysięgli w Polsce

Tłumacz przysięgły jest osobą zaufania publicznego specjalizującą się między innymi w  przekładzie dokumentów urzędowych, może także poświadczać tłumaczenia i odpisy wykonane przez inne osoby. Wszystkie urzędowe dokumenty, umowy i kontrakty wymagają tłumaczenia uwierzytelnionego opatrzonego pieczęcią i podpisem tłumacza.

W Polsce na liście tłumaczy przysięgłych z języka angielskiego figuruje 2771 osób, najwięcej, bo aż 624 tłumaczy działa w województwie mazowieckim, a najmniej – jedynie 38 w województwie świętokrzyskim.

Języki takie jak angielski, niemiecki, francuski, hiszpański czy włoski cieszą się dużą popularnością, więc liczba tłumaczy przysięgłych z nich jest największa. Niektóre jednak języki są o wiele mniej popularne i rzadziej potrzebne są tłumaczenia sporządzonych w nich dokumentów. Są to między innymi: albański (4 tłumaczy), czarnogórski (1), fiński (7), gruziński (5) i co ciekawe – starożytna greka (2 osoby).

W Polsce aby zostać tłumaczem przysięgłym, należy spełniać następujące warunki:

  • obywatelstwo polskie albo obywatelstwo jednego z państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, Konfederacji Szwajcarskiej albo obywatelstwo innego państwa, jeżeli przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, na zasadach wzajemności, obywatelstwo innego państwa;
  • znajomość języka polskiego;
  • pełna zdolność do czynności prawnych;
  • niekaralność;
  • ukończone studia wyższe;
  • pozytywny wynik egzaminu z umiejętności tłumaczenia pomiędzy dwoma językami.

Egzamin na tłumacza przysięgłego przeprowadzany jest przez Państwową Komisję Egzaminacyjną pod patronatem Ministra Sprawiedliwości i składa się z części pisemnej oraz ustnej. Egzamin zdaje się tylko w przypadku uzyskania pozytywnego wyniku z obu części, a tzw. zdawalność w Polsce wynosi około 50%.

WYBRANE FRAGMENTY Z OPOWIADAŃ „TRUE TALES OF AMERICAN LIFE” I ICH TŁUMACZENIA – CZ. 6

to butcher – zarżnąć, rozebrać (o zwięrzętach/mięsie), zmasakrować
grain – ziarno, zboże
to be friends with someone – przyjaźnić się z kimś

Z opowiadania Exposure (Michael Oppenheimer)

When we got home, our dad was getting ready to butcher the steer we had been feeding grain to all summer. He asked if we wanted to help. My sister said no, but I said sure. I think my sister was friends with the steer.

Propozycja tłumaczenia:

Kiedy dotarliśmy do domu nasz tata przygotowywał się do zarżnięcia woła, którego karmiliśmy zbożem całe lato. Zapytał nas czy chcielibyśmy mu pomóc. Moja siostra powiedziała że nie, ale ja że pewnie. Sądzę, że moja siostra przyjaźniła się z tym wołem.

 

peals of laughter – salwy śmiechu
a horse’e whinny – rżenie konia

Z opowiadania Vertigo (Janet Schmidt Zupan)

My father was six three* and had incredible, bushy eyebrows. He had a laugh so deep I could feel its peals vibrate in my own stomach. He could imitate a horse’s whinny like no one I’ve ever met. He spoke a Taiwanese dialect and enough German to seem fluent. He used to give one-man air shows in the communities where he lived, and his picture hung in a gas station in his hometown, where he was considered a local hero. He died in a prison camp in North Vietnam in 1967, when he was forty-one.

*wartość wzrostu podana w calach (6’3”) – w języku polskim zmieniona na metry

Propozycja tłumaczenia:

Mój ojciec miał metr dziewięćdziesiąt i niesamowite krzaczaste brwi. Śmiał się tak głęboko, że mogłam poczuć jak salwy jego śmiechu wibrują mi w brzuchu. Umiał naśladować rżenie konia jak nikt kogo kiedykolwiek spotkałam. Mówił tajwańskim dialektem i znał niemiecki na tyle dobrze, że brzmiał płynnie. Robił jednoosobowe pokazy powietrzne w społecznościach wśród których mieszkał, a jego zdjęcie wisiało na stacji benzynowej w jego rodzinnym mieście, gdzie był uznawany za lokalnego bohatera. Zmarł w obozie dla jeńców w Północnym Wietnamie w 1967 kiedy miał czterdzieści jeden lat.

 

hand-crafted – ręcznie wykonany
to poke around – myszkować, grzebać, szperać
to catch somebody’s eye  – przykuć/spotkać czyjś wzrok
to take a look – rzucić okiem, spojrzeć
to swallow up – pochłaniać

Z opowiadania Star and Chain (Steve Lacheen)

In 1961, during a visit to Provincetown, Massachusetts, I bought a hand-crafted one-of-a-kind Star of David on a chain. I wore it all the time. In 1981 the chain broke while I was swimming in the ocean off Atlatic City, and I lost it in the surf. In 1991, during Christmas vacation, my fifteen-year-old son and I were poking around in an antique shop in Lake Placid, New York, when a piece of jewelry caught his eye. He called me over to take a look. It was the Star of David that had been swallowed up by the ocean ten years before.

W 1961 podczas wizyty w Provincetown w stanie Massachusetts, kupiłem ręcznie wykonaną, jedyną w swoim rodzaju Gwiazdę Dawida na łańcuszku. Stale ją nosiłem. W 1981 łańcuszek pękł, gdy pływałem w ocenia niedaleko Atlantic City i straciłem go w falach. W 1991 podczas przerwy świątecznej, mój piętnastoletni syn i ja myszkowaliśmy w antykwariacie w Lake Placid, w stanie Nowy York, kiedy jego wzrok przykuła błyskotka. Zawołał mnie, żebym rzucił okiem. Była to Gwiazda Dawida pochłonięta przez ocean dziesięć lat wcześniej.

 

Wybrane fragmenty z opowiadań „True Tales of American Life” i ich tłumaczenia – cz. 5

to break the tension – rozładować napięcie/ atmosferę
gale of laughter – huragan/ fala śmiechu

Z opowiadania Rascal* (Yale Huffman):

That broke the tension. Somebody took up the cry, „Here Rascal!” That was when the snickers turned into guffaws, and the great gale of laughter swept around the town’s square. Doc Jensen stopped kicking his dog and resumed his stately march, but the spectators were having none of that. „Here Rascal! Here Rascal!”

Propozycja tłumaczenia:

To rozładowało napięcie. Ktoś podchwycił okrzyk:
– Tutaj, Rascal!
Wtedy chichoty przeszły w głośny rechot, a fala śmiechu ogarnęła plac miasta. Doc Jensen przestał kopać swojego psa i powrócił do majestatycznego marszu, jednak widzowie nic sobie z tego nie robili.
– Tutaj, Rascal! Do nogi!

*rascal – urwis, łobuz/ łajdak, łotr, szubrawiec

 

rite – ceremonia, obrządek, obrzęd, zwyczaj, rytuał
stick out one’s tongue – wystawić język

Z opowiadania The Yellow Butterfly /Żółty motyl/ (Simone Jackson):

In the Philippines, the tradition was to begin the rites of Holy Communion in the second grade. Every Saturday, we had to go to school to rehearse how to walk, how to carry the candle, where to sit, how kneel, how to stick out your tongue to accept the Body of Christ.

Na Filipinach tradycją było rozpoczęcie ceremonii Komunii Świętej w drugiej klasie. Każdej soboty musieliśmy uczęszczać do szkoły żeby ćwiczyć jak chodzić, jak trzymać świecę, gdzie usiąść, jak klękać, jak wytknąć język, aby przyjąć Ciało Chrystusa.

 

to be/to have chemistry with/between sb – czuć chemię między kimś, zaiskrzyć
rare – rzadki/ niezwykły, szlachetny (w rzadko spotykanym stopniu)
to inquire about – zasięgnąć informacji o
to refuse sb (to do) sth – odmówić komuś czegoś

Z opowiadania B:

As a girl of fifteen, I was introduced to a dog whose breed was quite rare in this country. There was a remarkable chemistry between us. He had a strong personality and a strong name to go with it, a single syllable beginning with the letter B. I visited B every day after school. When I went off to college and left the dog behind, I missed him terribly. Ten years later, I contacted a breeder and inquired about a puppy like B. I was told that the single-parent household in New York City was no place for such a noble puppy. They refused to sell me one.

Jako piętnastoletnia dziewczyna zapoznałam się z psem, którego rasa była dosyć rzadko spotykana w tym kraju. Niesamowicie między nami zaiskrzyło. Miał silną osobowość i równie silne imię, pojedynczą sylabę zaczynającą się literą B. Odwiedzałam B każdego dnia po szkole. Kiedy wyjechałam na studia i go opuściłam, strasznie za nim tęskniłam. Dziesięć lat później skontaktowałam się z hodowcą i zasięgnęłam informacji o szczeniaku takim jak B. Powiedziano mi, że gospodarstwo samotnego rodzica w Nowym Jorku to nie miejsce dla tak szlachetnego szczeniaka. Odmówili mi jego sprzedaży.

Wybrane fragmenty z opowiadań „True Tales of American Life” i ich tłumaczenia – cz. 4

 

cloud the judgement – zaciemniać ocenę sytuacji

z opowiadanie „Radio Gypsy”:

„Every instict spoke against it, the city, the vibes, the fact that I had two little kids now and really wanted to raise them in the pacific Northwest. But the contract and the money clouded my judgement.”

Propozycja tłumaczenia:  „Każdy instykt przemawiał przeciwko temu, to miasto, te wibracje, fakt że miałem dwójkę małych dzieci i naprawdę chciałem wychować je na Wybrzeżu Północno-Zachodnim.  Jednak kontrakt i pieniądze przyćmiły moją ocenę sytuacji.

 

spiffily dressed – stylowo ubrany

z opowiadania „Brooklyn Roberts”:

„I once asked him to play at a benefit for the coffeehouse that was going to be held in a local park.He arrived, spiffily dressed as usual, carrying a little suitcase in addition to his guitar.”

Propozycja tłumaczenia:  „Raz poprosiłam go aby zagrał na beneficie dla kawiarni, który miał się odbyć w lokalnym parku. Przyjechał stylowo ubrany jak zwykle, oprócz gitary niósł małą walizkę.
to wind up – skończyć, znaleźć się

z opowiadania „Connections”:

„He had found the owner’s name, Lyana Grebsaile, inscribed on the title page of several volumes. He told the chairman that he had known someone by that name during his boyhood in Berlin, and he wanted to know how these books wound up in Bloomington.”

Propozycja tłumaczenia:  „Znalazł imię właściciela, Lyana Grebsaile, podpisane na stronie tytułowej kilku tomów. Powiedział prezesowi, że znał kogoś o takim imieniu z dzieciństwa w Berlinie i że chciał się dowiedzieć jak te książki znalazły się w Bloomington.”

 

 

Rozdzielność majątkowa – przydatne słownictwo i tłumaczenia

Rozdzielność majątkową w małżeństwie można ustanowić, podpisując majątkową umowę małżeńską. Umowę taką sporządza się w formie aktu notarialnego. Na jej mocy rozwiązuje się małżeńską wspólnotę majątkową, a każdy ze współmałżonków posiada własny, odrębny majątek, który jest chroniony przed zobowiązaniami finansowymi współmałżonka.

Poniżej prezentujemy wybrane pojęcia związane z rozdzielnością majątkowa w małżeństwie i ich tłumaczenia na język angielski.

 

rozdzielność majątkowa – separate property regime / distribution of property

ustanowić rozdzielność majątkową – to establish the distribution of property

majątkowa umowa  małżeńska –  marital property agreement

umowne ustanowienie rozdzielności majątkowej – contractual distribution of property

samodzielny zarząd – self-management

dorobek – possessions gained

rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków – separate property with compensation for possessions gained

zmniejszenie obowiązku wyrównania dorobków – reduction of the obligation to compensate possessions gained

ubezwłasnowolnienie – (legal) incapacitation

ustawowy ustrój majątkowy – stautory joint property regime

wytoczenie powództwa – filing an action

Umowa o dzieło – przydatne słownictwo

Umowa o dzieło to rodzaj umowy cywilnoprawnej. Jest to umowa o świadczenie usług, której przedmiotem jest dzieło – rezultat wykonanej pracy. Dziełem takim może być dzieło artystyczne – utwór muzyczny, literacki czy filmowy, ale również naprawa urządzenia, sporządzenie dokumentu, organizacja wydarzenia czy osiągnięcie określonego poziomu umiejętności w zawodzie. Poniżej przedstawiamy słowniczek przydatnych pojęć i wyrażeń związanych z umową o dzieło wraz z ich tłumaczeniami na język angielski.

 

umowa o dzieło – contract to perform a specified task

dzieło – work (praca), work (utwór), composition, task (zadanie)

dzieło filmowe – cinematographic work

dzieło literackie – literary work

dzieło radiowe – radiophonic work

dzieło sztuki – work/piece of art

oddać dzieło – to deliver work

ukończyć dzieło – to complete work

zamawiający dzieło – customer, principal, orderer, person ordering

kosztorys – cost estimate, estimate

przedstawić kosztorys – to provide an estimate

przedmiot świadczenia – object of performance

świadczenie usług – performance of service, provision of service, supply of services

ustalić termin wykonania – to establish a deadline, to fix a deadline, to make a deadline

usługobiorca – end-user

 

Zwierzęta w związkach frazeologicznych polskich i angielskich

Wszyscy kochamy zwierzęta. Spotykamy je nie tylko w przyrodzie, ale też w języku. Zarówno w języku polskim, jak i w angielskim używamy związków frazeologicznych, w których występują zwierzęta.

Związków tych często używamy do opisania zachowań ludzkich.

Zobaczmy, jak niektóre zich funkcjonują w obu językach.

„Don’t look a gift horse in the mouth.” jest odpowiednikiem polskiego „Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby.”

a żeby opisać osobę biedną jak mysz kościelna użyjemy angielskiego zwrotu as poor as a church mouse. 

Innymi popularnymi zwrotami są:

to be the black sheep of the family – być czarną owcą w rodzinie

to fight like cat and dog – drzeć z sobą koty/żyć jak pies z kotem

to take the bull by the horns – brać byka za rogi

When the cat’s away the mice will play. – Gdy kota nie ma, myszy harcują.

to be as quiet as a mouse – siedzieć cicho jak mysz pod miotłą

One swallow doesn`t make a summer. – Jedna jaskółka wiosny nie czyni.

W powyższych wyrażeniach zarówno w języku angielskim, jak i w języku polskim występuje to samo zwierzę. Są jednakże wyrażenia, w których zwierzę jest inne w każdym języku. Ilustrują to następujące przykłady:

Let sleeping dogs lie. – Nie wywołuj wilka z lasu.

W języku polskim psa zastąpiono wilkiem.

to be a bull in a china shop – poruszać się jak słoń w składzie porcelany

Tutaj natomiast, byk w wersji angielskiej jest słoniem w wersji polskiej.

to buy a pig in a poke – kupować kota w worku

wersja angielska – świnia, wersja polska – kot

W niektórych angielskich idiomach pojawiają się zwierzęta, a w odpowiednikach w języku polskim nie występują żadne zwierzęta.

Przykładami mogą być idiomy takie jak:

Don’t count your CHICKENS  before they’re hatched. – Nie mów hop, póki nie przeskoczysz.

Early BIRD catches the worm. – Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje.

You can’t teach an old DOG new tricks – Starych drzew się nie przesadza.